14e etappe Van Wedderveer naar Bellingwolde 18 km
1 maart 2023
Het is even na half negen als ik na een werkelijk voortreffelijk ontbijt (zie foto) en met een gratis lunchpakket van B&B Boeren Maison op weg ga naar Bellingwolde. Het is mistig, maar dat heeft ook wel wat. De wereld is dan kleiner en omdat je niet afgeleid wordt door vergezichten ben je meer geneigd om op details te letten.
Het valt me mee hoever ik de vorige dag van de route af moest. Want na goed 500 meter ben ik op het punt waar ik de route gisteren heb verlaten. Hierna steek ik de Westerwoldsche Aa over en moet daarna al snel rechtsaf bungalowpark Weddermeer op. Ik loop hier langs de tennisvelden (ik heb ze niet geteld maar dat zijn er heel wat) en kom weer bij de Westerwoldsche Aa. Daar mag ik een kilometer langs lopen en dat is geen straf. Het is er heerlijk rustig en door de mist krijgt het riviertje dat in de Dollar uitstroomt haast een mystieke uitstraling. (In de stilte de dingen heerlijk op je in laten werken.) Hoewel ik er weinig van zie, kom ik ook langs een meertje met aan de overkant volgens mijn boekje de Urnenhoeve. ‘What’s in a name’ was het eerste dat bij mij op kwam. Voor alle duidelijkheid: Deze uitdrukking komt uit Romeo en Julia en betekent volgens Shakespeare (vertaald): ook al zou een roos anders heten, dan zou het nog steeds een mooie heerlijk geurende bloem zijn, dus wat zegt een naam nu helemaal. Kortom, je kunt er volgens de geleerden heerlijk eten. Pas nadat ik dit al had opgeschreven ontdekte ik dat sinds 2017 de naam gewijzigd is en nu de Wedderveerhoeve heet. Dat snap ik wel.
Nadat ik het riviertje vaarwel heb gezegd, loop ik even later langs Weddermarke. Als je die naam intypt bij Google vind je dat Weddermarke een innovatiecentrum is en een poldermolen. Daarom hier toch maar even een verklaring van het woord ‘marke’: ‘De marke, ook markegenootschap of boermarke genaamd, is een organisatievorm uit de middeleeuwen van een aantal “vrije boeren” die zich aaneensloten om op voet van gezamenlijkheid de gronden te benutten waarover ze van de grondeigenaar gebruiksrechten en onderhoudsplichten hadden gekregen: het markerecht of de markekeur. De gronden werden gemene gronden genoemd. De deelnemers in een marke heetten markegenoten. In beginsel had iedere deelnemer een gelijke stem bij beslissingen .’
Daarna kom ik door een gedeelte van Wedderheide, een buurtschap dat onder het dorp Wedde valt Ik had nog nooit van dit dorp gehoord, maar het is ongetwijfeld een vriendelijk ‘dorpje’. Want toen ik het plaatsje uitliep en achterom keek, las ik namelijk een welkomstbord met de volgende tekst (letterlijk overgenomen) :
Wees welkom woar t dörp begunt.
n kiekje hier, n praotje doar
je bin der ja al gaauw bevrund.
ze fietsen zo mor mit je mit, daa’s klaor
Omdat ik na al die Weddes wel benieuwd ben hoe het dorp Wedde en dus ook Wedderheide aan zijn naam gekomen is, heb ik dat thuis toch nog even opgezocht. Wedde heeft immers met geld en inkomen te maken. Heb niet gevonden waarom het dorp zo heet, maar toevallig wel het volgende dat ik u niet wil onthouden: Landelijk het meest bekend is ‘de Burcht’- zoals het in de volksmond wordt genoemd – van het begin van de Tachtigjarige Oorlog. Toen in 1568 graaf Lodewijk en Adolf van Nassau, broers van Willem van Oranje, vanuit Wedde met hun soldaten optrokken om de Spanjaarden te bevechten bij Heiligerlee. Zij verslaan hier de Spaanse troepen van Aremberg, die in 1649 door Karel V tot stadhouder van de vier noordelijke provincies is benoemd. Arember (wordt ook wel als Arenberg geschreven) sneuvelt bij dit treffen, maar Adolf ook. Een groot standbeeld van Adolf in Heiligerlee herinnert daar nog aan. Overigenskom ik niet langs de burcht, maar is het voor mij gewoon een interessant weetje.
Na Wedderheide loop ik door Vriescheloo. Volgens Wikipedia staat het dorp ‘sinds het begin van de 20e eeuw bekend om het bosrijke landschap. De schilder Jozef Israëls noemde dit dorp “het schoonste van Europa“. Het is maar hoe je er naar kijkt, maar om eerlijk te zijn heb ik geen oude bossen gezien. Even gezocht op Hisgis. Dan krijg je de kaart van 1830 te zien en daar zie ik ook maar enkele kleine bospercelen op. Kortom veel oud bos is er sowieso niet, al zal dat aan het eind van de Middeleeuwen ongetwijfeld anders zijn geweest.
Ik kom langs Korenmolen de Korenbloem. Deze molen is in 1803 in Scheemda als oliemolen gebouwd en in 1893 (na een brand in de oude molen) in 1893 naar Vriescheloo verplaatst. In 1967 ging de molen naar de gemeente Bellingwedde en werd hij volledig gerestaureerd. Hij wordt nu draaiende gehouden door vrijwillige molenaars.
Na het dorp loop ik het Engbert Drenthbos is. Ze zullen daar wel gedacht hebben: ‘het dorp Vriescheloo klinkt ons wat te Fries in de oren. Dan maar een Drenthbos in Groningen.’ Het bos heette overigens aanvankelijk het Vrieschelooster Bos. Het werd in 2006 omgedoopt in Engbert Drenthbos, genoemd naar Engbert Drenth, de man die 27 jaar burgemeester van de gemeente Bellingwedde was. Drenth was in die tijd ook voorzitter van een commissie die zich bezighield met de herinrichting van Westerwolde en het creëren van nieuwe natuurgebieden. Het bos was zo’n nieuw gebied. De burgemeester wordt zo geëerd voor zijn werk als commissievoorzitter.
Omdat ik toch wel nieuwsgierig was hoe het dorp aan zijn naam komt, dat thuis maar even opgezocht. Op Wikipedia vond ik de volgende verklaringen: Vriescheloo is omstreeks de twaalfde eeuw ontstaan als een randveenontginningsdorp, dat in verschillende fasen is verschoven van de oevers van de Westerwoldse Aa naar zijn huidige plek. De oorsprong van de naam Vriescheloo is omstreden. Volgens dominee Johannes Cathalinus Montijn, Jan Everhardus Muntinga en taalkundige Wobbe de Vries is de naam afkomstig van Friezen die zich in of bij het bos (loo) zouden hebben gevestigd. Daarbij werd tevens verwezen naar een tekst op de preekstoel van de hervormde kerk met het opschrift ‘Doccumanus abbas me fieri fecit. Ao 1560.’. Het zou dus gaan om een schenking vanuit Dokkum. Volgens Meekhoff Doornbosch verwijst ‘Doccumanus’ naar Harmannus Doccumanus, die in het jaar 1570 abt van het klooster Feldwerd (onder Holwierde) was. Mogelijk heeft men de afgedankte preekstoel van het klooster overgenomen.
Waarschijnlijker is echter dat het voorvoegsel vressche de betekenis heeft van ‘vers’, ‘fris’ of ‘nieuw’ (“het nieuwe loo”), ter onderscheiding van Lutjeloo (in 1515 Lutke Loe), van waaruit de plaats zou zijn gesticht. Ik weet niet wat ik van die laatste verklaring moet denken, want het dorp werd na 1556 maar een klein poosje Frescheloe genoemd. Daarvoor had het nog andere namen.Resumerend mogen we in ieder geval veronderstellen dat Vriescheloo vroeger bij een (verdwenen) bosgebied lag en dat Engbert Drenth er voor gezorgd heeft dat dat nu weer het geval is.
Het bos is in ieder geval een jong bos. In het bos is een route uitgezet, die wordt aangegeven door ganzenkoppen. De richting van de snavel bepaalt de looprichting. Blijkbaar hebben ze daar wat met ganzen, want het dorpshuis heet ’t Ganzenust’. Thuis kom ik er achter dat de bijnaam van de mensen in Vriescheloo de “Ganzekukens’ is.
Als ik het bos uit kom, moet ik linksaf de 2e Loosterlaan in. Ik kom bij een straat, de N973, en loop daarna door de Klontjebuurt: ‘Die naam werd zo’n honderd jaar geleden aan de buurtschap gegeven. In de buurtschap (dat onder Vriescheloo valt) was toen veel bedrijvigheid. Er was onder andere een kleermakerij, café, smederij, bakkerij, stelmakerij (= een wagenmakerij) en manufacturenwinkel. Die laatste heet nu ’t Klontje en er is een B&B in gevestigd.’
Ik maak nog een paar foto’s van (volgens een bewoner) typische Groninger boerderijen. Ik raak met hem aan de praat op het moment dat ik net een foto van zijn huis maak, een huis met jugendstil elementen. Bijzonder aan dit huis is nog dat de voorste ramen van gebogen glas zijn. Hij maakt me er opmerkzaam op. Volgens de bewoner is het huis van rond 1930. Omdat de Jugendstil toen al over zijn hoogtepunt heen was, zal dit huis wel een vorm van eclecticisme zijn (verschillende bouwstijlen worden dan door elkaar gebruikt).
Na de Klontjebuurt kom ik op een alleraardigste driesprong, waar de stokoude bomen getuigen van een lange geschiedenis. Oude bomen (iets minder markant) staan ook in de dorpsstraat en het blijkt dat al die bomen onderdeel zijn van een bomenrij die over een eeuwenoude zandrug loopt van Oudeschans naar Blijham. Enkele jaren geleden is de rij nog opgeknapt.
Prachtig die oude bomen en mooi zo laten.
Daarna loop ik door een plassen- en bosgebied: De Veendiepsterplassen geheten. Vooral het pad langs de tweede plas is prachtig, omdat je dan vlak langs het water loopt. Van de eerste en de laatste plas zie je vanaf het pad bijna niks en een totaal met mos begroeid bankje geeft wel aan dat het aantal recreanten hier niet overhoud. Maar dat is ook logisch als je het zicht op de plassen totaal laat verdwijnen door het jonge opschot niet te verwijderen op die plaats. Alleen aan de zuidkant van de laatste plas is weer wat zicht op het water en een ideale plaats om te vissen.
Als ik na de laatste plas op een weggetje kom, zie ik Saak in de verte in gesprek met (toevallig) een paar vissers. Het blijken Duitsers te zijn die we duidelijk maken dat er verderop prachtige plassen liggen waar ongetwijfeld vis in zit. De opvaart waarin ze nu staan te vissen is bruin van het ijzeroer(?) en we betwijfelen of dat de visvangst ten goede komt. Een van die Duitsers heeft een app, waarmee je kunt zien waar je wel of niet mag vissen. Dat blijkt in die plassen wel te mogen. Maar als we verder lopen maken ze nog geen aanstalten om op te breken. Met al die spulletjes, ben je daar ook zo maar een tien minuten mee bezig. Even een hengeltje uitleggen is er tegenwoordig niet meer bij.
We lopen langs het B. L. Tijdenskanaal (1911). Het is vernoemd naar boer Tijdens, die van 1891 tot 1901 lid van de Tweede Kamer was. Het is aangelegd om de wateroverlast in het gebied te beperken. Bij de Rhederbrug staat een picknickbank en we nemen daar even de tijd voor een broodje. We raken even in gesprek met een mevrouw achter een rollator. Zij wenst ons een smakelijk eten.
Na ons broodje lopen we nog een aantal honderden meters verder langs het kanaal over een breed zandpad, de Kanaaldijk Westzijde. Hierna moeten we linksaf en komen na een graspad op de Sportweg. Hier kunnen we op blijven, maar omdat de route ons nog door een park voert, doen we dat braaf. Al snel blijkt dat de omschrijving en de route-aanduiding hier niet op elkaar zijn afgestemd. We wagen het er op en volgen de oude routebeschrijving. We komen in het H. Kemperpark, een sportpark waar de VV Bellingwolde haar thuishaven heeft, maar waar ook vakantiehuisjes staan. Het is eigendom van de gemeente Bellingwolde en geopend in 1955. In het park zijn verschillende naaldbomen aangeplant en daarom wordt het ook wel het arboretum genoemd.
Als we op een kruising in het park staan, mogen we volgens een bordje niet rechtdoor en ook rechtsaf is niet toegestaan. Op een paal met het bordje ‘verboden voor onbevoegden’ ontdek ik onder het bordje een aanduiding van het Groot Frieslandpad. “Dan zijn wij dus wel bevoegd,” zegt Saak en we wagen het er op. En met het routekaartje er bij slagen we er in om zonder al te veel omwegen de Sportweg weer te bereiken. Maar voor we daar zijn, lopen we nog langs een prachtige zwemvijver. Het heet niet voor niets Strandbad Bellingwolde, want een groot strand omzoomt bijna de helft van die vijver. En als we daarna over een groot parkeerterrein lopen, is het wel duidelijk dat daar zomers veel gebruik van gemaakt wordt. Als we weer op de Sportweg lopen komen we langs veel nieuwe huizen en een enkel oud stulpje. De straat naar het oude Bellingwolde heeft een duidelijke upgrade ondergaan.
Van het oude dorp krijgen we vandaag echter weinig te zien. Want als we bij de dorpsstraat (Hoofdweg) nog maar net rechtsaf zijn geslagen, zien we ook al het parkeerterrein waar Saak haar roze autootje heeft geparkeerd. De wandeling was vandaag een makkie of zoals ze in de Stellingwerven zeggen: ‘Een tik an ‘t oor.’ Slechts 18 kilometer. Volgende week de laatste twee etappes.
