Met Karst op stap Naoberpad

Inleiding

’N gôd naober as een ferre fründ. Het is volgens mijn nieuwste wandelboekje de Platduitse betekenis van ‘een goede buur is beter dan een verre vriend’. Los van het feit dat men naar mijn bescheiden mening de woordjes ‘is beter’ vergeten is te vertalen, is de betekenis duidelijk: Ook in de grensstreek van Duitsland en Nederland liet de ‘naoberplicht (burenplicht) zich niet door een grens bepalen. Het had vooral betrekking op geboorte, ziekte en dood. Ook in de taal was er niet veel onderscheid. Ik citeer mijn wandelboekje: Van oorsprong had de streektaal aan de Nederlandse zijde meer uit te staan met die aan de Duitse zijde van de grens dan met het algemeen beschaafd Nederlands’. Ook was er vanaf de 17^e eeuw veel trekarbeid: Tot laat in de 19^e eeuw trokken jaarlijks veel arbeiders uit Duitsland naar Nederland om daar seizoenwerk te verrichten: de hannekemaaiers. Ook waren er marskramers die hun waren in Nederland probeerden te verkopen en zich hier later gevestigd hebben: C&A en Peek en Kloppenburg. Na 1870 kregen we een omgekeerde trek. Vanuit de veenstreek trokken werkeloos geworden veenarbeiders naar het Ruhrgebied om daar tijdelijk werk te verrichten. M.a.w. voor veel mensen in de grensstreek, was de grens geen barrière en was er veel uitwisseling.

De grens die we nu tegenkomen (gelukkig alleen maar op de kaarten) kreeg voor het eerst enige vorm na de vrede van Münster in 1648. Maar pas na het Congres van Wenen in 1815 (na de val van Napoleon) kwamen er onderhandelingen met Pruisen en Hannover op gang om tot een definitieve grens te komen. Het resultaat was dat we hierover met Pruisen in 1817 overeenstemming bereikten en in 1824 met Hannover. Het Duitsland, zoals we dat nu kennen, bestond toen nog niet. In 1815 bestond Duitsland nog uit 39 min of meer zelfstandige staten. Werd Duitsland tot aan 1918 (einde 1^e WO) nog gedomineerd door Pruisen, met de komst van de Weimarrepubliek in 1918 (het parlement verhuisde toen van Berlijn naar Weimar) kreeg Duitsland een democratische grondslag en kun je dat jaartal zien als het eerste jaar van het moderne Duitsland. Helaas kwam er met de opkomst van Hitler in 1933 al weer een eind aan de Weimarrepubliek. Om het verhaal maar even af te maken, Duitsland zelf werd na de oorlog in 1945 opgedeeld in vier geallieerde bezettingszones: Amerikaanse, Britse, Sovjet en een Franse bezettingszone. Deze toestand bleef zo van 1945 tot 1949. In dat jaar ontstonden uit de westerse bezette gebieden de Bondsrepubliek Duitsland en uit de Sovjetzone de Duitse Democratische Republiek. Pas in 1989 werd Oost- en Westduitsland weer herenigd. En in 1992 kwam er met het verdrag van Schengen een eind aan de binnengrenzen tussen de EU-landen.